Project Description
چشم انداز صنعت معدن در ایران
مصاحبه خواندنی با مهندس بهرامن، رئیس خانه معدن ایران
مقدمه
فارغ التحصیل رشته زمین‌شناسی دانشگاه تهران هستم. یک دوره پنج ساله در اکتشافات ژئوفیزیک هوایی بودم، در آن دوران 16 ساعت در روز فعالیت در فیلد داشتیم. صبح‌ها و بعد از ظهرها پرواز داشتیم به همراه مطالعه و گزارش تهیه کردن در تابستان از 5 صبح شروع به کار می‌کردیم دستگاه‌ها را کالیبره می‌کردیم بخش بزرگی از کشور تقریبا نصف مساحت کشور در طی چندین سال پرواز داشتیم.
به مسائل تشکلی از زمان مدرسه اعتقاد داشتم در ادامه در سال دوم دانشجویی نماینده دانشجویان شدم. بعد از پیروزی انقلاب، با همکارهای خود نظیر مهندس حمیدی با توجه به شرایط، شروع به فعالیت‌های نوآورانه در زمینه سنگ‌های تزئینی کردیم. بطوریکه تغییراتی در روش استخراج سنگ‌های تزئینی ایجاد کردیم. به خاطر روش انفجاری که پیش‌تر صورت می‌گرفت، از 10 تن استخراج، میزان 2 تن آن عملیاتی بود. سال 1377 انجمن سنگ ایران را تشکیل دادیم. در ادامه خانه معدن ایران را بر مبنای بهره‌گیری از تجربیات پیشین ایران را تشکیل دادیم و سال‌ها روی آن فکر و اندیشه کردیم. موضوع آینده یکی از مهم‌ترین مسائلی بود که از همان ابتدا به آن توجه داشتیم. باید به این موضوع اشاره کرد که ساختار زمین‌شناسی ایران اجازه کار نوین را به ما می‌دهد. شرایط رشد ارتباط صنعت و دانشگاه را در خانه معدن ایران ایجاد کردیم. با تجه به تجربیات شخصی به طور مستمر به دنبال ارتباط موثر صنعت و دانشگاه هستم.
توسعه بدون نگاه به آینده معنا ندارد.
یکی از دغدغه‌های اصل ما در بخش معدن، رشد آن است. در این راستا توجه ما باید به سمت و سوی آینده باشد. در ابتدا باید نظاره کنیم و یادبگیریم که دنیا در بخش معدن چه اقداماتی را انجام داده است. تا بتوانیم تجربیات مفید را به طور مستمر به سوی داخل انتقال داده و در مسیر صحیحی تعریف نماییم. بدون نگاه به آینده‌پژوهی توسعه‌ای رخ نخواهد داد. توسعه ازطریق مدیران توسعه‌ای و با آن‌ها رخ می‌دهد.
ضرورت لازمی که همیشه روی آن تاکید داشته‌ام این است که مدیران توسعه‌ای باید تربیت شوند. از سویی دیگر مدیران اجرایی نیز اشراف و تسلط کاملی نسبت به مسیر رسیدن به اهداف داشته باشند. با توجه به منابع و ظرفیت‌های کشور به گونه‌ای است که در بخش معدن همواره ب نیروی متخصص و کاربلد احتیاج داریم. 7 سال پیش به معدنکار مخرب می‌گفتند (صرفا کار تخریب) می‌گفتند اما در حال حاضر معدن بخش مهمی از اقتصاد را در برگرفته است. در شرایط جدید مسایل بخش معدن با مسائل زیست‌محیطی آمیخته شده است از این رو باید توجه ویژه‌ای به این بخش داشت.
برنامه‌های تدوین شده در سند 1404 به چه میزان تحقق یافته؟ در این سال‌ها نقشه‌های راه مختلفی داشتیم، دنیا بر مبنای افق 2050 در حال کار کردن است و ما هم 1430 را سرلوحه قرار دادیم. نظر شما در این رابطه چیست؟ مبنا را چگونه باید قرار دهیم؟
نسبت به افق 1404، در بخش معدن نسبتا موفق بودیم اما در سایر بخش‌ها می‌توان ادعا کرد خیر! باید به سال 2025 نگاه ویژه‌ای داشته باشیم.
امروز دنیای صنعتی دنیای بسیار رقابتی است از این رو باید بر اهداف خود متمرکز باشیم. برنامه‌ریزی برای بازارهای مواد معدنی باید یکی از مهم‌ترین اولویت‌های ما تا 2025 تعریف شود. باید رویکر جهانی داشته باشیم، مس یکی از مهم‌ترین اولویت‌های صنایع مصرفی دنیا خواهد بود. نگاه کوتاه‌مدت به ما آسیب دوچندانی وارد خواهد کرد. در مسیر آینده باید به روز با دنیا حرکت نماییم. این تطبیق باید از مراحل ابتدایی شامل: مطالعات اولیه، تبدیل مطالعات به اکتشاف تا اخذ گواهی کشف و در مراحل بعدی مانند بکارگیری ماشین‌آلات صورت پذیرد.
نکته مهم دیگر، حضور و مشارکت مستمر در مجامع و کنفرانس‌های بین‌المللی است که به جوانان اجازه می‌دهد تا اطلاعات روز را در بخش‌های مهندسی یاد بگیرند تا از فضای گذشته و سنتی به سمت فضای جدید حرکت کنند. در این مسیر با بهره‌گیری از آینده پژوهی باید خودمان را تجهیز کنیم. جوانان کلید واژه آینده کشور هستند. مسیرها را باید در جهت توسعه بخش معدن قرار داد.
موفقیت امری است جمعی
سند چشم انداز چهارساله باید به صورت دائم و آینده‌نگرانه بررسی و بازبینی شود. خودمان را باید از نظر اندیشه، نیروی انسانی و … تجهیز کنیم. مواد معدنی تجدیدپذیر نیست و اگر از تجهیزات روز استفاده نکنیم به نوعی کفران نعمت کردیم.
با توجه تجربیات ارزنده شما در موفقیت خانه معدن ایران به عنوان بزرگترین تشکل معدنی کشور در سطح خاورمیانه و بین المللی، نقطه نظر شما در خصوص تحریم‌های چند سال گذشته و اثر آینده بر آینده معدن چیست؟
استراتژی‌های ما باید معطوف به آینده و استفاده از فناوری‌های به روز مانند هوش مصنوعی باشد. در نگاه کلی، تحریم‌ها کوتاه‌مدت است اما ظرفیت‌های بخش معدن بلندمدت است. بخش بازار را می‌توان با شرایط تحریمی منطبق کرد. اما در خصوص توسعه معادن نگاه باید بلندمدت باشد. تحریم‌ها اثرگذار است لذا در تدوین استراتژی‌های کوتاه‌مدت آن را در نظر می‌گیریم. در زمان تحریم فرصت داریم حین برداشت اکتشاف نیز انجام دهیم. تا در زمان‌های آتی قیمت تمام شده را پایین بیاوریم. چرا که بخش نیروی انسانی در حین بهره‌برداری، ذخایر را شناسایی می‌کند. و طبق قانون معادن به دولت اعلام و بر اساس قانون به نام معدنکار ثبت می‌شود.
با توجه به سابقه کمتر شرکت‌های خصوصی در ایران در مقایسه با شرکت‌های خارجی که سابقه زیادی دارند، نگاه بلندمدت این شرکت‌ها چگونه باید باشد؟
طبق قانون معادن فعالیت‌های معدنی در اختیار بخش خصوصی صورت نمی‌گرفت ولی به تدریج بخش‌های خصوصی وارد این عرصه شدند.
واحدهای کوچک و متوسط در‌بخش معدن می‌توانند در مناظق محروم کشور فعالیت داشته باشند. برنامه‌ی احیای معادن کوچک و متوسط را در اواخر سال 96 ارائه کردیم. حدود 500 معدن به دلایل مختلف فعالیت نمی‌کند و به نوعی صرفه اقتصادی ندارد. از دولت خواستیم مجموعه‌ای داشته باشیم و معادن را فعال کنیم که دولت خودش مسئولیت پذیرفت.
نقش شرکت‌های کوچک و متوسط بسیار تعیین‌کننده است زیرا با یک فعالیت معدنی کوچک می‌توان 7 شغل مستقیم و20 نفر غیرمستقیم به ویژه در مناطق محروم ایجاد کرد.
جوانان باید مطالبه‌گری داشته باشند. اتاق جوانان تهران می‌تواند حرکت‌های نو در بخش معدن ایجاد کند. از طرفی نیز خانه معدن می‌تواند کمک‌های فکری به اتاق جوانان داشته باشد. در خصوص حل مسائل قانونی باید با نگاه قانونی و توام با نگاه تشکلی باشد تا مسیر کوتاه‌تر شود.
 |
در اتاق جوانان و معادن علاوه بر توجه به داخل کشور باید نگاهی نیز به خارج داشته باشیم تا در سال 2050 همتراز جهانی چه در ماشین آلات و اکتشاف و عناصر نادر خاکی و … باشیم، نظر شما در این باره چیست؟
کمیته بین‌الملل خانه معدن ایران با اتاق‌های مشترک ایجاد اشتراک و تفاهم در‌بخش معدن در کشور مقصد اتاق مشترک تبادل اطلاعات خواهد داشت. لذا اعضای تشکل ارتباط سریع‌تر از طریق ایجاد ارتباط در سرمایه‌گذاری و دریافت تکنولوژی داشته باشند. به عنوان مثال با برقراری ارتباط با کشور عمان یا امارات، می‌توان سرمایه‌گذاری از اکتشاف تا مراحل نهایی را انجام داده و صادرات کنیم.
دوران کارآموزی چه تاثیری بر آینده کاری جنابعالی داشته است؟
باعث ارتباط سریع‌تر با شغل و کارفرما و ایجاد اعتماد و کوتاه شدن فاصله‌ها شد.
آیا صادرات مس توسط‌بخش خصوصی امکان‌پذیر نیست و فقط توسط شرکت ملی مس صورت می‌گیرد؟ آیا خانه معدن می‌تواند در این راستا گامی بردارد؟
صادرات مس نیز توسط‌بخش خصوصی صورت می‌گیرد ولی واحدهای مس کوچک و کم است (در انارک و …). منعی برای آن‌ها وجود ندارد ولی بعضی واحد‌ها اقتصادی نیست.
از ابتدا تا انتهای زنجیره باید نگاه ما آینده‌نگرانه باشد. به عنوان مثال در زنجیره فولاد باید در هر‌بخشی فرآوری داشته باشیم.
در گذشته 22 میلیون تن صادر سنگ دانه‌بندی داشتیم ولی اکنون بخش کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی و در نهایت فولاد ایجاد شده است.
تولید سنگ‌های تزئینی بسیار بالا است از این رو باید به صادرات به بازارهای هدف متمرکز شویم. حدود 10 سال قبل بخشنامه‌ای صادر شد که با تعرفه زیاد متوقف شد که بعدا تجدید نظر شد ولی بازار از دست رفت.
مطالبه‌گری صحیح به چه طریقی است؟ آیا از خود خانه معدن شروع می‌شود یا از شورای گفتگو؟
از بخش تشکل‌ها شروع می‌شود و خانه معدن ایران مطالبه گری 100% نمی‌تواند باشد در هر‌بخش یک انجمن خاص داریم که نسخه تخصصی می‌دهند.
ایجاد کنسرسیومی از‌بخش خصوصی و تعامل با بخش خصوصی می‌تواند الگو مناسبی برای ایجاد یک هاب منطقه‌ای باشد؟
با کنسرسیوم موافقم اگر کنسرسیوم نداشته باشیم در بازار هدف قیمت‌ها بالاتر می‌رود.
آیا خانه معدن در‌بخش گوهر سنگ‌ها برنامه‌ای دارد؟
در خانه معدن کمیته گوهر سنگ‌ها وجود دارد که در 6 استان با همکاری ایمیدرو بخش اکتشاف در اختیار خانه معدن ایران بوده و‌بخش غربالگری آن مانده است. پیش بینی می‌شود این امر در 16 استان صورت بگیرد. اگر در طراحی و ایده‌پردازی‌هی خود هوش مصنوعی را در نظر نگیریم در بازارهای رقابتی آینده موفق نخواهیم شد.
مصاحبه کننده: رضا نوری؛ مدیر فروش شرکت عمران مومان چابهار و دبیر کمیسیون آینده پژوهی انجمن کارآفرین جوانان استان تهران
ماهنامه پیشران (آینده‌پژوهی کسب‌وکار)/مهرماه 99
دیدگاه خود را بنویسید