Project Description
نمونه‌های موفق برنامه‌های شهری فراغت
اشاره
کسب‌وکارهای مرتبط با فراغت زمانی رونق می‌گیرند که برنامه‌های فراغتی روی روال عادی باشند یا این که برنامه‌ی جدید با مشارکت مردم تدوین و معرفی شود. برای آشنایی با چین برنامه‌هایی این یادداشت نگاهی دارد به سه مورد موفق از برنامه‌های فراغت در کپنهاگ، ادینبورگ و برلین.
سند فراغتی شهر کپنهاگ
مهمترین نکته این سند این است که در این سند فعالیتهای فرهنگی و فراغت در کنار هم آمده‌اند و سیاست و استراتژی واحدی برای آنها در نظر گرفته شده است. این نشان می‌دهد که فهم این سند از فراغت در سطح گفتمانی مبتنی بر رویکرد هویت نمادین و فرهنگی است. از این منظر است که آنها رویکردی کل‌گرایانه به فعالیتهای فرهنگی و فراغتی داشته و اهداف فرهنگی را در دل فعالیتهای فراغتی جستجو می‌کنند و از طرف دیگر فعالیتهای فرهنگی را از طریق فراغتی کردن آنها جذاب می‌سازند. نکته دیگر نگاه کل‌گرایانه این سند درباره ارتباط فعالیتهای فرهنگی و فراغتی در ارتباط با سایر مسائل شهری است. “فعالیتهای فرهنگی و فراغتی نقش مهمی در حل مسائل مربوط به حوزه سلامت، مسائل اجتماعی و حس تعلق دارند.” از این رو از این سند می‌توان این نکته را یاد گرفت که در برای حل مسائل شهر تهران در حوزه‌های فوق می‌توان از رویکردهای فراغتی استفاده کرد.
از طرف دیگر فراغت را نباید فقط به عنوان هزینه، بلکه از طریق ادغام آن با فعالیتهای گردشگری و توریستی می‌توان به مثابه منبع درآمد نیز دید (شهر رویدادمحور)
نکته دیگر این سند لزوم همکاری با سایر نهادهای درگیر در حوزه فراغت شهر تهران از طریق کاهش بوروکراسی روابط است. به عنوان نمونه شهرداری باید با نهادهای مرتبط با سلامت، ورزش، فرهنگ، آموزش و گردشگری در امور مربوط به فراغت همکاری کند. البته سطح اقدامات را می‌توان به دو سطح اقدامات درونی (مربوط به داخل شهرداری تهران) و بیرونی (ارتباط با سایر نهادهای مرتبط) تقسیم کرد.
نکته دیگر این سند استفاده از استراتژی فراغت در همه‌جا و هر زمان –با تاکید بر استفاده از تکنولوژی‌های جدید مانند شبکه‌های اجتماعی، واقعیت افزوده و مجازی و … است که هم محدودیت فضایی زمانی را از بین می‌برند و هم مطابقت بیشتری با سبک زندگی جوانان و نوجوانان دارند- به جای سیاست فراغت در مکان‌هایی خاص و زمان‌هایی خاص است. به این معنا که از همه فضاهای شهری همانند (پارکها، مراکز خرید، مراکز تفریحی و حتی ساختمانهای اداری و..) می‌توان به عنوان زیرساخت فراغت (رویدادمحور) استفاده کرد.
در سطح لیتانی یا ساختاری اینکه چه امکاناتی، در کجا و برای چه گروه هدفی تهیه شوند حائز اهمیت بسیار است و نیازمند مکانیسم‌های مشخصی برای آگاهی از نظرات ذینفعان و بویژه شهروندان درباره این موضوعات است. همچنین در نظر گرفتن اثرات جانبی آنها –از جمله اثرات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مثلا در قالب پیوست‌های جداگانه- حائز اهمیت بسیار است.
مقاله‌های مرتبط:
سند فراغت ادینبورگ
تاکید سند فراغت ادینبورگ بر موضوع مشارکت است. مساله مشارکت در شهر تهران نیز موضوع بسیار مهمی است، چرا که طبق گزارشات حدود 5 درصد از شهروندان تهرانی از تسهیلات فراغتی استفاده می‌کنند. برای افزایش مشارکت هم باید تحقیقات میدانی و تجربی برای شناخت دلایل مشارکت ضعیف شهروندان صورت پذیرد و هم با نهادهای محلی همچون سرای محلات و مدارس همکاری شود.
در این سند بر الگوهای همکاری مبتنی بر فعالیت داوطلبانه نیز تاکید شده است. فعالیتهای داوطلبانه می‌توانند هم مستقیما توسط شهرداری و یا توسط نهادهای مردمی مرتبط با شهرداری ساماندهی شوند.
سند استراتژی توسعه فعالیتهای ورزشی و تفریحی دوبلین
در این سند بر پنج حوزه تمرکز شده است
- ورزش
- تفریح
- امکانات و زیرساختها
- رویدادها
- دسترسی
در این سند فراغت به بعنوان عنصری در نظر گرفته شده است که می‌تواند وجوه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی شهر را به هم پیوند بزند. این نگاه کل‌گرایانه و مستقل به فراغت در مقابل نگاهی است که آن را فعالیتی جزئی و جنبی کار تعریف می‌کند. از منظر اجتماعی، فراغت می‌تواند در ارتقا کیفیت زندگی، جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی، افزایش سلامت جسمی و روانی و نشاط جامعه و به مثابه عنصر وحدت‌بخش و هویت‌ساز در عرصه اجتماعی اثرگذار باشد.
از منظر اقتصادی، اقتصاد فراغت گردش مالی بزرگی دارد و از طرف دیگر ترکیب فراغت با گردشگری و عناصر فرهنگی می‌تواند در زیست اقتصادی شهر تاثیر بسزایی داشته باشد. از طرف دیگر کاهش هزینه‌های سلامت از طریق فراغت می‌تواند کمک موثری باشد.
از منظر سیاسی نیز تشویق مشارکت از طریق فراغت و ایجاد حس تعلق و ارتباط می‌تواند در ایجاد و گسترش وحدت در جامعه موثر باشد.
 |
در ایده‌آل تایپ زندگی فراغتی، برخلاف ایده‌آل تایپ فراغت در حاشیه‌ی زندگی، برنامه‌هایی خاص به عنوان فراغت تدوین نمی‌شود بلکه متناسب با سبک زندگی مردم، کوشش می‌شود کنش‌های روزمره، فراغتی‌تر شوند. چنین نگاهی، برای سیاست‌گذاران، آینده‌پژوهان، اهالی کسب‌وکار و دیگران نیز همچون تحلیلگران، پیامدهایی دارد: سیاست‌های فراغت را دیگر بخشی جداگانه از زندگی کاری نباید دید بلکه حضور فراغت را جاگیر (Embed) در زندگی مردم و سیاست‌های سازمانی باید ردگیری نمود.
نویسنده: علی چاپرک؛ مدرس دانشگاه و پژوهشگر
ماهنامه پیشران (آینده‌پژوهی کسب‌وکار)/آبان‌ماه 98
دیدگاه خود را بنویسید